1. Thông tin chung về đền thờ

Đền thờ các Anh hùng liệt sĩ huyện là một trong các công trình lịch sử cách mạng quan trọng của huyện Kim Thành. Đền thờ các Anh hùng liệt sĩ huyện Kim Thành tọa lạc trên khuôn viên đất rộng 11.256 m2 tại trung tâm thị trấn Phú Thái, huyện Kim Thành, đi trên Quốc lộ 5 theo hướng (Hà Nội - Hải Phòng) đến gác ghi thị trấn Phú Thái rẽ phải vào đường 20/9 đi khoảng 600m đến Đền. Đền thờ các Anh hùng liệt sĩ nằm ngay bên phải của đường, bên cạnh là Quảng trường 20/9. Công trình được xây dựng ở vị trí rộng rãi, thoáng mát, nhìn về hướng đông bắc, có đường giao thông thuận lợi cho việc thắp hương và chiêm bái của Nhân dân.

Kim Thành là vùng đất giàu truyền thống yêu nước và cách mạng, cần cù, sáng tạo trong lao động sản xuất. Trong mọi thời kỳ lịch sử, người dân nơi đây luôn có tinh thần đoàn kết, dũng cảm trong chiến đấu chống giặc ngoại xâm, góp phần làm nên những trang sử hào hùng, vẻ vang của dân tộc. Phát huy truyền thống đó, trải qua hai cuộc kháng chiến vĩ đại của đất nước và chiến tranh bảo vệ biên giới, theo tiếng gọi của Đảng, của Bác Hồ kính yêu, thấm nhuần chân lý: “Không có gì quý hơn độc lập, tự do", “Quyết tử cho Tổ quốc quyết sinh", hàng vạn người con quê hương Kim Thành đã gia nhập các lực lượng vũ trang và thanh niên xung phong, phục vụ chiến đấu cùng quân và dân trên mọi miền của Tổ quốc giữ vững nền độc lập chủ quyền của dân tộc. Qua các cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp, đế quốc Mỹ và bảo vệ Tổ quốc, huyện Kim Thành có 2.618 người con đã anh dũng hy sinh, hơn 1.200 người đã để lại một phần máu thịt của mình ở các chiến trường, hơn 500 người nhiễm chất độc hoá học, 322 bà mẹ được Nhà nước phong tặng và truy tặng danh hiệu Mẹ Việt nam anh hùng; 05 cá nhân được Nhà nước phong tặng và truy tặng Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân. Huyện Kim Thành có 04 xã (Lai Vu, Cộng Hoà, Kim Xuyên, Đại Đức) được phong tặng danh hiệu đơn vị Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân.

Đền thờ các Anh hùng liệt sĩ thể hiện đạo lý "Uống nước nhớ nguồn", là nơi ghi nhớ công lao, đóng góp của các anh hùng liệt sĩ trong sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc và đáp ứng nguyện vọng của Nhân dân, các cựu chiến binh, người có công với cách mạng và thân nhân liệt sĩ, Đền thờ các Anh hùng liệt sĩ huyện được xây dựng làm nơi thờ tự, tưởng niệm, ghi danh 2.599 liệt sĩ, 128 mẹ Việt Nam anh hùng.

 

 Bia ghi danh các Anh hùng liệt sĩ

3. Lịch sử hình thành và phát triển của công trình

Ngày 01/4/1997, huyện Kim Thành được tái lập sau 18 năm hợp nhất với huyện Kinh Môn (1979-1997). Huyện ủy, HĐND và UBND huyện đã quyết định đầu tư xây dựng công trình Đền thờ các Anh hùng liệt sĩ huyện. Căn cứ vào Quyết định số 2200/QĐ-UB ngày 26/5/2005 của Uỷ ban nhân dân tỉnh Hải Dương về việc phê duyệt Báo cáo nghiên cứu khả thi Dự án đầu tư xây dựng công trình: Đền thờ các Anh hùng liệt sĩ huyện Kim Thành; công trình được khởi công xây dựng vào ngày 11/12/2005, khánh thành vào ngày 03/02/ 2007 và đã được nâng cấp, tôn tạo vào năm 2012, năm 2022 có sửa chữa nhỏ về hệ thống điện. Hiện nay Đền thờ  khá đồng bộ, khang trang, mang dấu ấn kiến trúc truyền thống. Tổng diện tích khuôn viên đền là 11.256 m2  bao gồm: diện tích xây dựng là 316m2 gồm 9 gian tiền bái, 3 gian Hậu cung; hành lang tả hữu mỗi bên có diện tích 108m2 gồm 7 gian; nhà vệ sinh diện tích 28,6m2; cổng, tường rào, sân đường nội bộ, hệ thống cây xanh.

Từ ngoài vào là cổng Đền thờ được thiết kế theo kiểu tam quan, ba cửa có kiến trúc đồng nhất với Đền chính và hành lang hữu tả cao 6,08m; trụ cổng được xây dựng bằng gạch đặc, trát gờ chỉ; tường bao xung quanh khuôn viên có chiều cao 2,1m dài 250m được xây bằng gạch đặc bổ trụ, trát gờ chỉ cài gạch gốm hoa chanh. Trước cổng là khoảng khuôn viên rộng có đường dạo, ô trồng cỏ, cây xanh, đường dẫn vào cổng Đền được lát gạch đỏ. Đền chính, hành lang tả hữu: tiền tế thiết kế mái chồng cổ diêm, đầu đao góc mái có chiều cao tối đa 8,1m; hậu cung hồi bít đốc cao 5,7m; hành lang tả hữu có mặt bằng hình chữ nhất, kiến trúc truyền thống, đầu đao góc mái có chiều cao 5m. Mái lợp ngói mũi hài, hoa văn con giống, toàn bộ kết cấu khung trụ cột bằng bê tông cốt thép, giàn mái bằng gỗ sến, táu, móng và tường bao được xây bằng gạch đặc, nền trước được lát bằng gạch bát  tràng 300x300 (sau sửa chữa đã thay lại bằng gạch giếng đáy 300x300) màu đỏ. Sân nội bộ, hệ thống cây xanh: được xây dựng theo quy hoạch chi tiết; sân, đường lát gạch màu đỏ; các loại cây trồng trong khuôn viên Đền đều đẹp và giàu ý nghĩa. Toàn bộ cốt thềm đặt Lư hương xây bằng gạch chỉ đặc, mặt thềm và bậc tam cấp được lát bằng đá xanh Thanh Hoá.

 

Bên trong chính giữa tòa Hậu cung đặt tượng thờ Bác Hồ, phía trước là các đồ thờ tự bằng đồng như bát hương, đôi hạc, cặp chân nến, cặp chân đèn, đỉnh đồng,... Hệ thống xà và cột gắn các bức đại tự và các câu đối sơn son thếp vàng, biểu thị nội dung, chủ đề, ý nghĩa, tình cảm gắn liền với công trình như: “Đời đời tri ân", “Vinh quang muôn thủa",...Gian tiền tế gồm 22 văn bia, chia đều cho hai bên, mỗi bên 11 văn bia. Trong đó, có 01 văn bia ghi danh các bà mẹ Việt Nam anh hùng, 21 văn bia ghi danh các anh hùng liệt sĩ của 21 xã, thị trấn (theo tên đơn vị hành chính trước ngày 01/11/2019).

 4. Phát huy giá trị của công trình

 Để đảm bảo việc chăm lo, dọn dẹp sạch sẽ, sau khi Đền thờ các Anh hùng liệt sĩ được xây dựng, khánh thành huyện đã giao cho Trung tâm Văn hoá - Thông tin - Thể thao huyện trông coi, dọn dẹp và thực hiện các nghi lễ vào các ngày rằm, mùng 1 hàng tháng, phối hợp với các ban, ngành, đoàn thể của huyện chuẩn bị và thực hiện các nghi lễ nhân dịp các ngày lễ, tết, ngày diễn ra các sự kiện chính trị lớn của tỉnh, huyện ... đảm bảo trang nghiêm, tôn kính.

Đền thờ các Anh hùng liệt sĩ huyện Kim Thành là công trình văn hóa tâm linh; đây là công trình thể hiện giá trị truyền thống cao đẹp “Đền ơn đáp nghĩa" của Đảng bộ, chính quyền và Nhân dân Kim Thành để tưởng nhớ và tri ân các anh hùng liệt sỹ đã hy sinh vì nền độc lập của nước nhà qua các cuộc kháng chiến. Hàng năm, vào Ngày Thương binh - Liệt sĩ (27/7), Huyện ủy, HĐND, UBND huyện Kim Thành tổ chức lễ dâng hương và thắp nến tri ân, tưởng nhớ mẹ Việt Nam anh hùng và các anh hùng liệt sĩ tại Đền thờ. Ngoài ra, trước khi diễn ra các sự kiện lớn của huyện (Đại hội Đảng bộ huyện, Đại hội MTTQ và các đoàn thể chính trị) đều tổ chức các đoàn lễ thắp hương tưởng niệm, hay vào các ngày sóc, vọng, ngày lễ, tết,... Đền thờ đều mở cửa phục vụ nhân dân đến thăm quan, dâng hoa, thắp hương kính viếng. Đền thờ các Anh hùng liệt sĩ huyện là địa điểm giáo dục truyền thống “Uống nước nhớ nguồn", đạo lý “Ăn quả nhớ người trồng cây", góp phần khơi dậy lòng tự hào và phát huy truyền thống cách mạng của quê hương Kim Thành.