Lãnh đạo Hội đồng cây di sản, lãnh đạo Hội bảo vệ cây di sản Việt Nam, đồng chí Đồng Thị Nga- Trưởng Ban Dân Vận- Chủ tịch UBMTTQ Việt Nam Huyện- dự tặng hoa chúc mừng, trao quyết định và trao bằng công nhận cây di sản.
Cây Đa được trồng trước cửa Đình Giải có tuổi đời khoảng hơn 200 năm, Cây ở thế đứng thẳng với 1 thân chính và 1 thân phụ, thân cành cấp 1 có độ dài khoảng 2,5m sau đó phân thành các cành cấp 2, 3 tạo thành tán rộng, cây có quả màu nâu sẫm, lá cây có sọc mọc so le có hình thon nhọn, mũi lá dài khoảng 5-8 cm, rộng 3-4 cm, cuống lá dài 3- 5 mm; thân chính của cây đo tại độ cao tính từ mặt đất lên 1,3m có chu vi 3,8m, cây có 1 thân chính và 1 thân phụ được tạo ra từ rễ có chu vi 2,9m, chiều cao của cây từ gốc lên đến đỉnh ngọn khoảng 25m, tán cây vươn xa theo 4 hướng với độ dài các cành vươn xa từ 9,5 đến 14,9m…
Qua thời gian khảo sát, đánh giá thực tế cũng như hồ sơ đề nghị; Ngày 20.1.2025, Hội bảo vệ môi trường Việt Nam đã ban hành quyết định số 18 công nhận cây Đa Đình giải là cây di sản Việt nam.
Theo tư liệu của đình, xưa kia làng Phù Tải có 4 Thôn. Thôn Đò có Đình Đò, thôn Giải có Đình Giải còn gọi là Đình Cả, thôn Giổ có Đình Giổ, thôn Kênh có Đình Kênh. Tên Đình Giải là tên được gọi theo tên của thôn Giải thuộc Thôn Phù Tải 2 xã Kim Đính hiện nay.
Cùng sự phát triển của làng xã, đình được xây dựng khá sớm từ thời Tự Đức thứ 10 năm 1877 và được trùng tu nhiều lần vào thời Hậu Lê và thời Nguyễn. Đình Giải tôn thờ 04 vị thành hoàng. Tương truyền là 04 anh chị em, 4 vị thiên thần trôi dạt từ trên rừng, xuôi theo dòng nước, nổi lên 4 khúc gỗ, trôi về bến Giải, được dân làng vớt lên, tạc tượng và tôn làm thành hoàng làng. Trước cách mạng, 04 vị thành hoàng được thờ tại 04 đình khác nhau. Sau khi bị hạ giải, các vị thành hoàng được đưa về thờ chung tại Đình Giải nên Đình Giải còn có tên gọi khác là Đình Cả.
Trong kháng chiến chống Pháp, Đình Giải là trung tâm hoạt động của địa phương nên bị giặc tàn phá nhiều lần. Năm 1947- 1948, thực hiện tiêu thổ kháng chiến, đình bị hạ giải, chỉ để lại 03 gian Hậu cung. Nhân dân đưa các vị thành hoàng được thờ ở đình Đò, đình Giổ, đình Kênh vào thờ chung với thành hoàng đình Giải ở 03 gian Hậu cung còn giữ lại.
Do nơi thờ tự quá chật hẹp, năm 2001, chính quyền và Nhân dân địa phương đã quyết tâm trùng tu, tôn tạo lại 03 gian hậu cung và khôi phục 05 gian Đại bái bề thế như hiện nay. Đình Giải được xây dựng bằng chất liệu bê tông cốt thép, giả gỗ với lối kiến trúc kiểu chữ Đinh gồm Đại bái 05 gian 02 chái và 03 gian Hậu cung. Tòa Đại bái kiến trúc kiểu “con chồng thước thợ", đổ bê tông, dán ngói mũi, bờ nóc đắp nổi đề án “Lưỡng long chầu nguyệt". Hai đầu nhà được gắn lạc long, miệng ngậm bờ nóc. Bốn đao đắp nổi họa tiết long chầu, phượng mớm. Tòa Hậu cung là công trình kiến trúc còn giữ lại được sau bao thăng trầm của lịch sử với nền móng và tường xây gạch chỉ, mái lợp ngói vảy cá truyền thống, bờ nóc và bờ cánh mềm mại.
Trước đây, Đình còn lưu giữ được nhiều cổ vật quý nhưng trải qua sự tàn phá của chiến tranh của thiên nhiên, nhiều đồ tế tự đã bị mất mát, hư hỏng, đặc biệt là hệ thống bia ký, câu đối, đại tự, nhiều dụng cụ rước thần… Hiện nay, đình vẫn còn lưu giữ một số hiện vật như 2 cỗ ngai, 02 bài vị, 02 pho tượng thành hoàng và 01 long đình sơn son thếp vàng thời Nguyễn thế kỷ XIX; 01 bát hương thời Nguyễn thế kỷ XIX với màu men trắng, vẽ hoa lam theo đề tài “lưỡng long chầu nguyệt"; 05 sắc phong thời Hậu Lê và 05 sắc phong thời Nguyễn; 03 bia ký bằng đá; 01 thống đá và một số câu đối, đại tự mang nội dung cũ được Nhân dân mới tạo dựng lại để ca ngợi ơn đức các các vị thành hoàng làng. Từ thời phong kiến, Đình Giải đã có 02 kỳ lễ hội là ngày 08 tháng Giêng âm lịch- lễ hội mùa xuân và ngày 14 tháng 11 âm lịch. Ngoài phần lễ, tại di tích cũng diễn ra nhiều trò chơi dân gian như đấu vật, đi cầu thùm, cờ người… những năm gần đây hoạt động Lễ hội được rút ngắn thưởng chỉ tổ chức 1 kỳ vào dịp đầu năm mới mùng 7 và mùng 8 tháng Giêng hằng năm để phù hợp với tình hình thực tế của địa phương./.
